Một trong những tàn tích Inca tuyệt vời nhất còn hiện hữu là Moray, một di chỉ khảo cổ học cách TP Cuzco (Peru) 50km về phía Tây Bắc và nằm về phía Tây làng Maras.

Thực chất, Moray là quần thể ruộng bậc thang sâu hàng trăm mét dưới lòng đất, nhìn như một nhà hát Hy Lạp cổ đại.

Quần thể ruộng bậc thang bí ẩn

Những bậc thang ở khu vực trung tâm có kích cỡ vô cùng lớn và dốc xuống độ sâu khoảng 150m. Ở đáy vực sâu như vậy nhưng vào mùa mưa, nơi đây không hề bị ngập lụt, dù lượng mưa có nhiều đến mức nào. Đến giờ, các nhà khoa học vẫn chưa rõ mục đích của người Inca khi xây dựng quần thể này, nhưng hầu hết đều nhất trí với giả thuyết rằng khu ruộng bậc thang này là “một trạm nghiên cứu nông nghiệp”.

Đặc điểm độc đáo nhất của Moray có lẽ nằm ở sự chênh lệch nhiệt độ cực kỳ khác biệt giữa đỉnh và đáy ruộng trong cùng một thời điểm, lên tới khoảng 15 độ C. Sự chênh lệch nhiệt độ lớn đã tạo ra khu vực vi khí hậu, tương tự như nhà kính ở thời hiện đại, giúp người Inca nghiên cứu ảnh hưởng của các điều kiện khí hậu khác nhau lên cây trồng. Không phải ngẫu nhiên mà sự khác biệt nhiệt độ ở đây tương ứng với sự khác biệt tự nhiên giữa nhiệt độ ở đất nông nghiệp ven biển và khu vực núi cao 1.000m.

Hơn nữa, nghiên cứu phấn hoa cho thấy đất từ nhiều vùng khác nhau của đế chế Inca từng được chuyển tới các tầng ruộng bậc thang. Cho đến nay, những bí ẩn về tàn tích Inca cổ đại này vẫn là đề tài nghiên cứu của các nhà khoa học.