Từ người máy R2-D2 trong phim Chiến tranh giữa các vì sao đến con thú đồ chơi Furby, robot đủ sức khơi dậy những cảm xúc phức tạp ở người.

Con người hiện đại ngày càng tiếp tục nhiều hơn với đủ loại robot khác nhau trong đời sống hằng ngày, nhưng ít ai biết được ảnh hưởng của những cỗ máy này đối với trạng thái cảm xúc của chúng ta. Một số báo cáo mới cho rằng việc chứng kiến một robot bị hành hạ hoặc được ôm ấp cũng tạo nên hiệu ứng tương tự như khi con người nhìn vào trường hợp tương tự của đồng loại.

Robot kích hoạt cảm xúc

Trong hai cuộc nghiên cứu mới, các chuyên gia tìm cách đo lường phản ứng của con người đối với robot về cảm xúc lẫn thần kinh. Ở cuộc khảo sát đầu tiên, những người tình nguyện xem một loạt các video về một robot khủng long nhỏ được nâng niu hoặc bị đánh đập tàn bạo. Các nhà khoa học phân tích mức độ biểu lộ tâm sinh lý của họ trong lúc xem phim bằng cách đo độ dẫn điện của da. Khi một người trải qua những cảm xúc mạnh mẽ, họ đổ mồ hôi nhiều hơn, làm tăng khả năng dẫn điện của da. Kết quả cho thấy những người tham gia có cảm giác tiêu cực khi chứng kiến robot bị hành hạ.

Robot đang dần trở thành bạn đồng hành của con người trên nhiều lĩnh vực – (Ảnh: Shutterstock)

Trong cuộc nghiên cứu thứ hai, các chuyên gia dùng kỹ thuật đo cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để mường tượng hoạt động não ở người tham gia khi họ xem video chiếu cảnh tương tác giữa người với robot. Ví dụ, một clip quay cảnh một người đàn ông có hành động đánh đập một phụ nữ, dùng dây trói cô này lại và dùng bao nhựa trùm đầu làm ngạt thở nạn nhân. Còn clip thứ hai thì hành động bạo hành diễn ra đối với robot khủng long. Ảnh chụp não cho thấy hoạt động não của người tình nguyện diễn ra khá tương đồng ở cả hai trường hợp, dù cảm xúc mạnh hơn hẳn khi đứng trước tình cảnh bi đát của con người. Từ các cuộc thí nghiệm trên, trưởng nhóm nghiên cứu Rosenthal-von der Pütten của Đại học Duisburg Essen (Đức) rút ra kết luận rằng, về tổng quát sự kích thích đến từ robot đã kích hoạt quá trình cảm xúc gần như tương tự như ở người.

Tương tác người – robot

Chuyện con người thông cảm với robot không phải là điều quá ngạc nhiên, vì rõ ràng chúng có vẻ giống và hành xử như động vật, theo phân tích của nhà robot học Alexander Reben, người sáng lập Công ty BlabDroid. Bản thân chuyên gia Reben cũng từng tạo hình robot từ giấy bồi, với bề ngoài bắt mắt và dễ gây cảm tình. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể nhìn nhận mối quan hệ giữa người với robot một cách tự nhiên như vậy. Một số người còn tỏ ý lo ngại trước sự gắn kết cảm xúc trên, nhưng chuyên gia Reben cho rằng không có gì quá bất bình thường trong trường hợp này. Ông còn so sánh xu hướng phát triển robot ở thời hiện đại giống như việc tổ tiên loài người thuần hóa chó sói thành chó nhà vào thời cổ đại và giữ chúng làm bạn với mình. “Chúng ta luôn làm điều đó trong cả thiên niên kỷ. Và tôi nghĩ rằng chúng ta đang làm điều tương tự đối với robot”, Reben kết luận.

Chuyên gia Rosenthal-von der Pütten đánh giá rằng việc tìm hiểu sự liên kết giữa người với robot hết sức quan trọng trong bối cảnh robot đang ngày càng gia tăng sự hiện diện và được trang bị thêm trí thông minh nhân tạo.