Ý tưởng hồi sinh những loài tuyệt chủng đã không còn là viễn tưởng nữa, khi một số nhà khoa học khẳng định chim bồ câu viễn khách – loài chim từng bay rợp trời Bắc Mỹ và đã bị tuyệt chủng do bị săn bắt quá nhiều đầu thập niên 90 – có thể được tái sinh trong vài năm tới.

Trong khi phấn khích với việc có thể nhìn những con chim này bay lượn một lần nữa trên bầu trời, hay thấy voi ma mút dạo bước ở Siberia, các nhà nghiên cứu lại hối thúc những người tham gia vào quá trình đảo ngược sự tuyệt chủng này cân nhắc các rủi ro với hệ sinh thái khi đưa những loài đã tuyệt chủng này quay lại trước khi lựa chọn hồi sinh loài cụ thể nào.

Những loài được tái sinh này có thể mang tới những rủi ro đe dọa các loài động vật khác bằng việc ăn thịt chúng hoặc sống ký sinh; đe dọa sự an toàn của con người và hệ sinh thái mà con người phụ thuộc.

“Bất cứ khi nào một loài bị tuyệt chủng quay lại, một loạt rủi ro cũng theo sau”, nhà nghiên cứu Axel Moehrenschlager của Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn thuộc Hội Động vật học Calgary (Canada) trả lời phỏng vấn LiveScience.

Voi mamut sẽ hồi sinh? (Ảnh: livescience)

Moehrenschlager đã cùng các đồng nghiệp phát triển một khung 10 câu hỏi dựa trên bộ câu hỏi được sử dụng bởi Hiệp hội Bảo tồn Khoa học Quốc tế, giúp các nhà khoa học đánh giá một cách có hệ thống các rủi ro của hệ sinh thái xảy ra khi mang một loài đã tuyệt chủng quay lại tự nhiên.

Những câu hỏi này xoay quanh những chủ đề như: nguyên nhân đầy đủ gây ra sự tuyệt chủng; nhu cầu của hệ sinh thái với loài được tái sinh; môi trường sống hiện nay có còn phù hợp với chúng; con người và các loài khác có bị ảnh hưởng bởi chúng hay không; và khả năng loại bỏ chúng khi xảy ra những sự kiện đáng tiếc.

Các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm bộ khung câu hỏi này với 3 loài đã tuyệt chủng như: cá heo nước ngọt sông Dương Tử (Trung Quốc), tuyệt chủng năm 2006; bướm xanh Xerces vùng bờ biển California (Mỹ), tuyệt chủng năm 1941; và chó sói Tasmania (Australia), tuyệt chủng năm 1936.

Ba loài này được chọn vì các nhà nghiên cứu muốn đánh giá một cách chính xác hơn thông qua các loài thuộc những địa điểm khác nhau trên thế giới và bị tuyệt chủng tại các thời điểm khác nhau.

Từ hoạt động đánh giá này, họ rút ra được rằng chưa có hiểu biết đầy đủ về lý do tuyệt chủng của cá heo nước ngọt, nhưng bướm xanh và chó sói tỏ ra là những ứng viên nặng ký để được tái sinh. Tuy nhiên, các nhà khoa học nhấn mạnh kết quả này chỉ phản ánh khung cảnh sơ bộ, và cần những đánh giá chi tiết hơn trước khi tiếp tục quá trình.

Với loài voi ma mút, Ross MacPhee, một nhà động vật học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Hoa Kỳ cho rằng, chiếu theo khung câu hỏi trên, loài voi ma mút rất khó để đáp ứng các yêu cầu vì nhiều lý do, dễ thấy nhất là do kích thước khổng lồ của chúng.

“Mang một con bướm quay lại là một chuyện. Voi ma mút lại là một chuyện hoàn toàn khác. Dù ở đâu đi chăng nữa chúng cũng sẽ gây ra những thay đổi mạnh mẽ, và tôi không cảm thấy chuyện đó khả thi”.

Tuy nhiên, MacPhee cũng không cho rằng những trở ngại này sẽ ngăn cản việc mang loài voi ma mút trở lại, hay những bộ câu hỏi chỉ dẫn như trên sẽ khiến người ta thấy bớt hứng thú hơn

Hiện các nhà nghiên cứu chưa bị pháp luật yêu cầu cân nhắc những đề xuất trên, nhưng nhóm của Moehrenschlager hy vọng họ sẽ tự biết cân nhắc khi tiến hành nghiên cứu.

“Chúng tôi cho rằng công nghệ đang rất phát triển và việc hồi sinh các loài bị tuyệt chủng sẽ sớm diễn ra, nhưng chúng tôi muốn mọi người hiểu rằng đây là một vấn đề về hoán đổi bảo tồn, và chúng ta cần phải suy nghĩ cực kỳ có hệ thống và cẩn trọng về quyết định của mình”, Moehrenschlager chia sẻ.