Hang Dunmore là một hang động nằm ở phía nam Scotland và đã được phát hiện vào năm 2017. Trong hang động, các nhà khảo cổ đã tìm thấy hàng trăm mảnh xương người và nhiều đồ vật, bao gồm các vật dụng bằng bạc và đồng.
Dunmore là hệ thống hang động ở hạt Kilkenny, hình thành qua hàng triệu năm, khi nước sông băng tan chảy và hòa tan đá vôi thông qua một quá trình hóa học. Đây là một trong những hang động tự nhiên lớn nhất Ireland, chạy dài khoảng 402m và xuống đến độ sâu 46m.
Những bậc thang dẫn tới hang Dunmore. (Ảnh: Mark Heard/Flickr)
Một trong những báo cáo sớm nhất về cuộc thảm sát trong hang Dunmore đến từ giám mục George Berkeley. Ông đã tới hang Dunmore đầu những năm 1700, khi còn là một cậu bé, và nhớ rằng mình đã nghe kể về những mảnh xương xếp chồng lên nhau trong hang động âm u. Tuy nhiên, câu chuyện đằng sau các nạn nhân gây tranh cãi suốt nhiều năm.
Theo “Annals of the Four Masters”, biên niên sử ghi lại lịch sử Ireland từ xa xưa cho đến năm 1616, Derc Ferna – nhiều khả năng là tên cũ của hang Dunmore – là nơi diễn ra một vụ thảm sát vào năm 930. Gofraid ua Ímair, thủ lĩnh người Viking ở Dublin, đã cướp bóc và phá hủy Dearc Fearna, nơi có 1.000 người thiệt mạng trong năm đó.
Bằng chứng khảo cổ không thể xác nhận chính xác những sự kiện được miêu tả trong biên niên sử. Tuy nhiên, các chuyên gia đã tìm thấy một lượng lớn xương người trong hang động trong một cuộc khai quật năm 1869. Năm 1973, các nhà khảo cổ phát hiện thêm hài cốt của 19 người lớn, 25 trẻ em, và hàng loạt đồng tiền bạc tồn tại từ khoảng năm 930.
Một số người từng suy đoán, hài cốt trong hang Dunmore có thể là binh lính trong Chiến tranh 11 năm của Ireland (1641 – 1653) hoặc nạn nhân của Cuộc nổi dậy Ireland năm 1798. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2004 – 2005 đã xác định được niên đại của các bộ xương bằng phương pháp carbon phóng xạ. Nghiên cứu loại trừ khả năng hài cốt tồn tại từ cuộc nổi dậy năm 1798 hay Chiến tranh 11 năm và chỉ ra, nhiều hài cốt có niên đại vào khoảng thế kỷ 10, khớp với lời kể về vụ thảm sát năm 930 của người Viking.
Nhà khảo cổ học Neil Jackman đưa ra giả thuyết, người dân địa phương đã chạy trốn vào trong hang Dunmore khi biết tin về những kẻ xâm lược Viking. Đây là lý do tại sao có rất nhiều trẻ em và phụ nữ trong số các hài cốt. Người Viking đốt lửa ở cửa hang nhằm dùng khói ép người dân ra ngoài và bắt họ để bán ở chợ nô lệ. Điều này cũng giải thích cho việc phát hiện một số hòn đá và hài cốt hóa than trong hang động. Cuối cùng, chiếc hang đầy khói và cạn kiệt oxy, giết chết tất cả những người trú ẩn bên trong.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi xung quanh hang Dunmore. Dù liên quan đến người Viking, vẫn có khả năng các hài cốt trong hang không phải là bằng chứng về một cuộc thảm sát mà chỉ là một khu chôn cất của người Viking, tương tự những khu chôn cất khác tại Ireland.
“Liệu hang Dunmore là nơi chôn cất hay là nơi diễn ra vụ thảm sát được ghi lại trong biên niên sử? Các hài cốt thuộc về người Viking được chôn cất ở vùng đất ‘ngoại giáo’ hay thuộc về những nạn nhân vô tội trong một vụ thảm sát của người Viking? Chỉ có nghiên cứu và khai quật kỹ lưỡng hơn mới có thể làm sáng tỏ những câu hỏi quan trọng này”, nhóm tác giả của một nghiên cứu năm 2007 kết luận.