Năm 1969, người dân địa phương nhận thấy trên hồ Baikal (Nga) xuất hiện những vành đai băng giá. Cách đây chưa lâu, những vành đai băng giá này còn là bí ẩn chưa có lời giải.
Trải qua hàng chục năm, cơ chế cụ thể hình thành những cấu trúc lạ kỳ này vẫn chưa được giải thích rõ ràng. Trong những nghiên cứu gần đây, được công bố trên tạp chí “Nghiên cứu về hồ và đại dương” (Mỹ), các nhà khoa học đã làm sáng tỏ nguồn gốc các vành đai băng giá (vòng băng) hình thành trên mặt hồ.
Lớp băng xuất hiện trên mặt hồ có độ dày từ 0,5 – 1,4 mét.
Hồ Baikal nằm ở Siberia (Nga) và có tuổi khoảng 25 – 30 triệu năm. Đây là một trong những hồ lâu đời nhất trên thế giới. Độ sâu tối đa của hồ là 1.642 mét. Baikal là hồ nước ngọt lớn nhất thế giới.
Trong thời gian một năm, nhiệt độ nước trong hồ thay đổi khá đột ngột. Vào mùa hè, lớp nước bề mặt tại một số nơi có nhiệt độ khoảng 16 độ C; sau đó một vài tháng, nước đóng băng và duy trì ở trạng thái này cho đến tháng 5 năm sau. Lớp băng xuất hiện trên mặt hồ có độ dày từ 0,5 – 1,4 mét; tuy nhiên, tại một số khu vực, băng dày tới 2 mét.
Từ lâu, hồ Baikal nổi tiếng vì những vòng băng bí ẩn, xuất hiện trong những tháng mùa đông. Một số vòng băng lớn đến mức có thể nhìn thấy từ vũ trụ.
Trong thực tế, nhờ sự giúp đỡ của các nhà khoa học ở Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), bí mật những cấu trúc băng khổng lồ đó cuối cùng cũng đã được giải mã.
Sử dụng dữ liệu thu thập từ vệ tinh nhân tạo và từ các cảm biến ném xuống hồ, các nhà khoa học thấy rằng, các xoáy nước ấm, ở sâu dưới mặt hồ đóng băng, đã sinh ra dòng nước ấm di chuyển theo hướng kim đồng hồ, thậm chí tại những nơi lạnh hơn.
Lực của các dòng nước là yếu nhất trong môi trường, nơi lớp nước bề mặt tiếp tục bị đóng băng; tuy nhiên, những dòng nước mạnh hơn bên ngoài xoáy nước có thể làm băng tan chảy – kết quả là trên mặt băng hình thành những hình dạng kỳ lạ, nhìn thấy được từ trên cao. Các vòng băng trông khá kỳ lạ và chúng có thể gây nguy hiểm cho người di chuyển trên mặt hồ.
Các nhà khoa học vẫn chưa hiểu được cơ chế chính xác hình thành những xoáy nước ấm ở dưới lòng hồ, tuy nhiên các nghiên cứu vẫn tiếp tục được tiến hành, nhằm tìm hiểu hiện tượng sâu hơn. Các dữ liệu thu thập được cho thấy, nước từ các con sông đổ vào hồ và gió cũng đóng một vai trò nào đó; còn các vành đai băng giá bắt đầu hình thành hàng tháng trời trong quá trình hồ đóng băng.