Một quan điểm thường được chấp nhận trong khảo cổ học chính thống rằng nền văn minh bắt đầu từ vùng Lưỡng Hà cổ đại với nền văn minh vĩ đại của Sumer ở nơi ngày nay là Iraq ngày nay. Tuy nhiên, vào đầu thế kỷ 20, các nhà khảo cổ học khai quật tại Tell Al’Ubaid ở Iraq đã có một phát hiện bất thường khi họ khai quật được một số hiện vật 7.000 năm tuổi tượng trưng cho hình người với các đặc điểm của loài bò sát.
Một trong những bí ẩn khó giải nhất thế giới là những bức tượng người thằn lằn Ubaid được tìm thấy tại Iraq. Những bức tượng cổ xưa này có gương mặt của con người nhưng có nhiều nét tương đồng với loài thằn lằn.
Các nhà khảo cổ đã tìm được một số bức tượng người thằn lằn Ubaid tại Iraq chủ yếu là ở Tell Al’Ubaid, Ur và Eridu. Theo các chuyên gia, những bức tượng này thuộc nền văn minh tiền Sumer – người Ubaid.
Các bức tượng này mang gương mặt của con người nhưng có nhiều nét tương đồng với loài thằn lằn.
Thời kỳ của người Ubaid tồn tại từ những năm 5.900 – 4.000 trước Công nguyên. Sở dĩ những bức tượng này thu hút sự quan tâm của giới chuyên gia và công chúng là bởi vì hình dáng của chúng.
Văn hóa Ubaidian là một nền văn hóa tiền sử ở Lưỡng Hà có niên đại từ 4000 đến 5500 trước Công nguyên. Đối với người Sumer, nguồn gốc của người Ubaidian vẫn còn là một ẩn số. Họ sống trong các khu định cư làng lớn trong những ngôi nhà bằng gạch bùn và họ đã phát triển kiến trúc, nông nghiệp và canh tác trên đất bằng cách sử dụng thủy lợi.
Kiến trúc nội địa của người Ubaidian bao gồm những ngôi nhà lớn hình chữ T cùng khoảng sân rộng, những con đường lát đá, cũng như các thiết bị chế biến thực phẩm. Theo Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, một số ngôi làng này bắt đầu phát triển thành thị trấn, các ngôi đền bắt đầu xuất hiện, cũng như các công trình kiến trúc hoành tráng như ở Eridu, Ur và Uruk, những địa điểm chính của nền văn minh Sumer. Các văn bản của người Sumer giải thích rằng Ur được cho là thành phố đầu tiên.
Cụ thể, những bức tượng được tìm thấy ở Tell Al’Ubaid, Ur và Eridu đều có điểm chung là mang gương mặt của con người nhưng có nhiều nét tương đồng với loài thằn lằn. Tất cả các bức tượng đều ở tư thế và không có nhiều kiểu cách. Một số chuyên gia nhận định những bức tượng này không giống như tượng các vị thần mình người đầu động vật như La Mã hay Ai Cập cổ đại.
Những bức tượng nhỏ khác được tìm thấy là cầm một cây quyền trượng hoặc vương trượng, có thể là biểu tượng của công lý và sự cai trị. Mỗi bức tượng có một tư thế khác nhau nhưng kỳ lạ nhất là một số bức tượng phụ nữ ôm trẻ bú sữa, có đứa trẻ còn được thể hiện là một sinh vật kiểu thằn lằn.
Một quan điểm cho rằng, những bức tượng này mô tả một chủng tộc người thằn lằn ít được biết tới. Thậm chí, có giả thuyết nhận định những bức tượng này mô tả người ngoài hành tinh mang hình dáng loài thằn lằn. Tuy nhiên, cũng có quan điểm cho rằng, người Ubaid từng thực hiện tập tục làm biến dạng hộp sọ. Điều này có thể khiến phần đầu của họ có những đặc điểm giống như loài thằn lằn.
Người phụ nữ khỏa thân đầu thằn lằn đang cho con bú, đến từ Ur, Iraq, c. 4000 năm trước Công nguyên, hiện tại Bảo tàng Iraq. (Osama Shukir Muhammed Amin FRCP / CC BY-SA 4.0)
Các bức tượng được trình bày với cái đầu dài, đôi mắt hình quả hạnh, khuôn mặt thon dài và chiếc mũi kiểu thằn lằn. Chính xác những gì họ đại diện là hoàn toàn không được biết. Theo các nhà khảo cổ học, tư thế của họ, chẳng hạn như hình một phụ nữ đang cho con bú, không cho thấy rằng họ là những đồ vật mang tính nghi lễ. Vậy những người thằn lằn Ubaid này đại diện cho điều gì?
Dù là gì đi nữa, chúng dường như rất quan trọng đối với người Ubaidian cổ đại. Chúng ta biết rằng con rắn là một biểu tượng chính được sử dụng trong nhiều xã hội để đại diện cho một số vị thần, chẳng hạn như thần Enki của người Sumer, và con rắn sau này được sử dụng làm biểu tượng cho Brotherhood of the Snake, được cho là một hội kín cổ đại. Có mối liên hệ nào giữa biểu tượng của con rắn và biểu tượng của thằn lằn không? Hiện tại, những câu hỏi này vẫn chưa được giải đáp.
Cho đến nay, giới khoa học vẫn chưa thể giải mã được bí mật về những bức tượng người thằn lằn 7.000 năm tuổi với phần đầu kỳ dị.